ฺBacteria

โรคไอกรน  (Whooping Cough or Pertussis)

ไอกรนเป็นโรคติดต่อที่สำคัญอันหนึ่งของระบบทางเดินหายใจ พบมากในเด็กทุกเพศทุกวัยที่มีอายุต่ำกว่า 7 ปี เกิดได้ในทุกสภาพอากาศหรือภูมิประเทศ ในชุมชนที่มีประชาชนอาศัย อยู่รวมกันอย่างหนาแน่น มักพบผู้ป่วยด้วยโรคนี้สูง โดยเฉพาะในช่วงปลายฤดูหนาวและต้นฤดู ใบไม้ผลิ

สาเหตุของโรคไอกรน
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย โดยติดเชื้อโดยตรงจากละอองอากาศที่ผู้ป่วยไอและจาม รดใส่ หรือปนออกมากับเสมหะ นํ้ามูก นํ้าลายของผู้ป่วย

เชื้อที่ทำให้เกิดโรค ได้แก่เชื้อแบคทีเรีย บอร์ดีเทลลา เปอร์ตัสซิส (Bordetella Pertyssis)

แหล่งของโรค ได้แก่ผู้ป่วยที่อยู่ในระยะติดต่อ

การติดต่อ เชื้อโรคอยู่ในร่างกายของผู้ป่วย โดยมักอยู่ส่วนลึกของลำคอและในหลอดลมของผู้ป่วย สามารถติดต่อได้ทั้งทางตรงและทางอ้อม
– การติดต่อทางตรง โดยการสัมผัสใกล้ชิดกับผู้ป่วย ทำให้ติดต่อได้โดยตรงจากนํ้ามูก นํ้า ลาย เสมหะของผู้ป่วย ด้วยการไอ จาม หรือหายใจรดกัน
– การติดต่อทางอ้อม โดยการใช้ผ้าเช็ดหน้า ภาชนะในการดื่มและรับประทานอาหารร่วมกับผู้ป่วย หรือหายใจเอาฝุ่นละอองที่มีเชื้อโรคเข้าไป เป็นต้น

ระยะฟักตัวของโรค ประมาณเวลา 7 วัน แต่อาจเริ่มตั้งแต่ 5-12 วัน

ระยะติดต่อ โรคไอกรนมีโอกาสติดต่อได้มากในระยะแรกที่ผู้ป่วยมีนํ้ามูก นํ้าลาย แล้วค่อยๆ ลดลงถึงสัปดาห์ที่ 3 จะไม่มีการติดต่อของโรคทั้งๆ ที่ผู้ป่วยยังมีอาการไออยู่ ถ้าไม่ได้รับการรักษาอาจแพร่เชื้อได้เป็นเวลานาน 4-6 สัปดาห์

ความไวต่อโรคและความต้านทาน

ทุกคนที่ไต้รับเชื้อมีความไวต่อการเป็นโรคไอกรน ยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าทารกได้รับภูมิคุ้มกันโรคนี้จากมารดาหรือถ้าได้ก็น่าจะอยู่ในระดับต่ำ

มีการสำรวจพบว่าเด็กอายุต่ำกว่า 7 ปี อัตราป่วยด้วยโรคนี้สูง มีอัตราการตายมากที่สุดใน กลุ่มเด็กอายุต่ำกว่า 1 ปีที่ป่วยเป็นโรคนี้ กลุ่มเพศหญิงจะมีอัตราป่วยและตายสูงกว่าเพศชาย ฉะนั้นต้องให้เด็กเล็กได้รับวัคซีนตามกำหนด ผู้ป่วยเมื่อหายจากโรคไอกรนจะมีภูมิคุ้มกันต่อโรคได้นาน แต่อาจเป็นซํ้าสองได้ในวัยผู้ใหญ่

อาการของโรคไอกรน

ผู้ป่วยจะมีอาการคันคอและไอ จากไอธรรมดาเป็นไอซ้อนติดต่อกันเป็นชุดๆ จนหายใจไม่ ทันเพราะน้ำมูกไหล มีเสียงหายใจเข้าดังวู้บ ผู้ป่วยบางคนอาจไอจนหน้าเขียวเนื่องจากขาดอากาศหายใจ โดยเฉพาะในเด็กเล็กจะมีอาการมากกว่าเด็กโตและผู้ใหญ่

ไอกรนเป็นโรคติดต่อแบบเฉียบพลัน มีอาการของหลอดเลือดใหญ่ หลอดลมเล็ก และ แขนงหลอดลม แบ่งออกได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้

1.    ระยะเริ่มต้น    (Catarrbal Sfage) ผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการไอนํ้าตาไหล จาม นํ้ามูกไหล เบื่ออาหาร เวียนศีรษะ มีอาการไอแห้งเสียงดังแค้กๆ คล้ายเป็นหวัดในเวลากลางคืน และต่ อไป จะไอในเวลากลางวันด้วย ระยะนี้กินเวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์

2.    ระยะที่สอง    (Paroxysmal Stage) ผู้ป่วยจะมีอาการไอถี่ขึ้น ไอเป็นชุดจนแทบไม่ได้ พักหายใจ ไอชุดหนึ่งประมาณ 10-15 ครั้ง ทำให้พอหายไอจะหายใจเข้าปอดอย่างแรงลึกๆ เกิดเสียงดัง “วูด” หรือ ’’วี้ด” (Whoop) ซึ่งเป็นระยะที่เรียกว่า “ไอกรน” และจะยิ่งมีอาการไอ มากขึ้นจนหน้าเขียว เส้นโลหิตที่คอโป่ง มีโลหิตออกจากเยื่อตา และอาจอาเจียนเนื่องจากมีเสมหะมาก ทำให้ผู้ป่วยไม่ได้พักผ่อน มีอารมณ์ฉุนเฉียว ในเด็กเล็กจะร้องไห้กวน ระยะนี้กิน เวลาประมาณ 10-14 วัน

3.    ระยะที่สาม (Convalescent Stage) ต่อจากช่วงที่มีอาการรุนแรงของโรคแล้ว อาการ ไอจะทุเลาลง และจะหมดอาการของโรคเมื่อครบ 3 เดือนโดยประมาณ

โรคไอกรนเทียม (Paratertussis) ลักษณะอาการของโรคในผู้ป่วยบางคนอาจไม่รุนแรง หรือเนื่องจากเกิดเชื้อบอร์ดีเทลลา เปอร์ตัสซิส (Bordetella Pertussis)

การตรวจหาเชื้อและวินิจฉัยโรค
1.    สังเกตจากอาการ โดยเฉพาะอาการไอ และอาการอื่นๆของผู้ป่วย
2.    ตรวจพบจำนวนเม็ดโลหิตขาวสูงประมาณ 15,000-20,000 ตัวต่อคิวบิดมิลลิเมตร และ 60-80 % เป็นเซลล์ของพวกลิมโฟไชท์
3.    เมื่อนำไม้พันสำลีไปกวาดบริเวณหลอดคอส่วนจมูก    (Nasopharyngealswab) แล้วนำ ไปเพาะเชื้อ จะพบเชื้อโรคนี้

การรักษาพยาบาล
ให้ยาอีริธโทรมัยชิน (Erythromycin) 50 มก./นน.ตัว 1 กก. ให้ ไฮเปอร์ฮีมูน แกมมา กลอบุลสิน (Hyperimmune gamma globullin) 3-6 ซีซี. ฉีดเข้ากล้ามเนี้อ
รักษาตามอาการ ให้อาหารที่มีแคลอรี่สูง พักผ่อนให้เพียงพอ และให้ยาขับเสมหะ ยากล่อมประสาทช่วยให้ผู้ป่วยลดอาการไอ การใช้ยาควรอยู่ในความควบคุมของแพทย์

วัคซีน
ในเด็กเกิดใหม่ เริ่มให้วัคซีนตั้งแต่อายุ 2-3 เดือน ฉีด 2 ครั้งห่างกัน 2 เดือน แล้วฉีดซํ้าเมื่อครบ 1 ปีครึ่ง ต่อไปจึงฉีด 1 ครั้ง เมื่อเด็กอายุ 5-6 ปีตอนเข้าโรงเรียน

โรคแทรกซ้อน ได้แก่โรคปอดบวม หูนํ้าหนวก เด็กบางคนไอมากจนกินอาหารไม่ได้ จนเกิดภาวะขาดอาหาร และเจ็บชายโครงเนื่องจากไอทำให้ความตันในช่องท้องสูงอาจเกิดเป็น ไส้เลื่อนได้และทำให้ตาแดงปอดอักเสบ ถ้าเป็นวัณโรคอาการก็จะกำเริบ หากมีอาการเรื้อรังหรือ อาการของโรคหรือโรคแทรกซ้อน ควรรีบกลับไปพบแพทย์

โรคอื่นๆที่มีอาการคล้ายไอกรน ได้แก่โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ เช่น ไข้ หวัด วัณโรค เป็นต้น

การปฏิบัติตน
เมื่อป่วยหรือสงสัยว่าเป็น โรคไอกรน นอกจากการรีบไปพบแพทย์และปฏิบัติตามคำ แนะนำเกี่ยวกับผู้ป่วยด้วยโรคติดต่อ ดังกล่าวรายละเอียดไว้ในบทนำแล้ว ยังมีข้อควรทราบ   เกี่ยวกับการปฏิบัติเฉพาะโรคเพิ่มเติม ดังนี้
1.    ควรจัดแยกผู้ป่วยให้อยู่ต่างหากทันทีเมื่อเห็นว่ามีอาการของโรค
2.    ควรทำลายเชื้อที่ออกมากับนํ้ามูก นํ้าลาย เสมหะ ในนํ้ายาฆ่าเชื้อโรค แล้วจึงนำไปฝัง หรือ เผาไฟทิ้ง หรือก่อนนำไปซักล้างแล้วต้ม สำหรับข้าวของเครื่องใช้ของผู้ป่วย

การป้องกันและควบคุมโรค นอกจากปฏิบัติตามคำแนะนำ เพื่อหลีกเลี่ยงและป้องกันการรับเชื้อหรือภาวะที่ทำให้เกิดโรค ดังกล่าวรายละเอียดไว้ในบทนำแล้ว ยังมีข้อควร ทราบเพิ่มเติมเฉพาะโรค ดังนี้
1.    ให้เด็กเล็กได้รับภูมิคุ้มกัน    ด้วยการฉีดวัคซีนป้องกันโรคไอกรนและโรคอื่นๆตามกำหนด
2.    ไอกรนเป็นโรคติดต่อร้ายแรงที่อาจเป็นอันตรายต่อเด็กถึงชีวิต ควรให้ความระมัดระวัง ดูแลเป็นพิเศษ

การป้องกันในขณะมีการระบาด
ขณะมีการระบาดควรสืบสวนหาผู้ป่วยที่ไม่ได้รับรายงาน
การควบคุมและป้องกันระหว่างประเทศ ให้ภูมิคุ้มกันโรคแบบแอคทิฟแก่เด็กที่ จะเดินทางระหว่างประเทศ

อ้างอิงจากเว็บไซต์   http://www.healthcarethai.com , http://www.siamhealth.net

 

           

้้Helminth

โรคพยาธิแส้ม้า (Trichuriasis)

โรคพยาธิแส้ม้า พบได้ทั่วโลก โดยเฉพาะในท้องถิ่นที่มีอากาศอบอุ่นและมีความชื้น อาจพบได้ทั้งในคนและสัตว์ เช่น สุนัข สุกร แกะ และสัตว์อื่นๆ ในประเทศไทยมีประชาชนเป็นโรคนี้ร้อยละ 38.3 พบมากทางภาคใต้ ส่วนภาคอื่นๆพบได้ค่อนข้างน้อย

เชื้อที่ทำให้เกิดโรค ได้แก่พยาธิตัวกลมที่มีชื่อว่า ทริเธอริส ทริคเธอร่า (Trichuris trichura) เป็นพวกนีมาโตดี (Nematode) โดยมากพบว่าอาศัยเกาะอยู่ในลำไส้ส่วนใกล้ไส้ติ่งเป็นโรคพยาธิของลำไส้ พยาธิจะไชหัวและส่วนหน้าของลำตัวฝังเข้าไปในเยื่อบุลำไส้ใหญ่ จึงทำให้เยื่อบุลำไส้เกิดเป็นแผลเล็กๆ และอาจทำให้มีอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร ท้องเดิน น้ำหนักลด และโลหิตจาง

แหล่งของโรค ได้แก่ผู้ที่มีพยาธิแส้ม้าอาศัยอยู่ในร่างกาย

วงจรชีวิต 

พยาธิชนิดนี้มีรูปร่างคล้ายแส้ที่ใช้ตีม้า จึงเรียกว่าหนอนพยาธิแส้ม้า โดยมีลักษณะลำตัวตอนต้นหรือส่วนหัวเรียวเล็กเป็นเส้น ส่วนตอนหลังใหญ่หรือกว้างคล้ายด้ามแส้ตีม้า ตัวผู้จะยาวประมาณ 3-4 ซม. ปลายหางขดงอเป็นวง ตัวเมียยาวประมาณ 4-5 ซม. ปลายหางเหยียด ตัวเมียเมื่อผสมพันธุ์แล้วจะออกไข่มากับอุจจาระประมาณ 5,000-7,000 ฟองต่อวัน ไข่จะใช้เวลาในการฟักตัวบนพื้นดินประมาณ 2-3 อาทิตย์จึงจะมีตัวอ่อนของพยาธิอยู่ในไข่ ซึ่งเป็นระยะติดต่อไปสู่คนทางอาหาร เช่น การรับประทานผักสดหรือดื่มน้ำที่มีไข่ในระยะติดต่อเข้าไป ตัวอ่อนจะออกจากไข่แล้ว เกาะติดผนังลำไส้เจริญเติบโตเป็นตัวแก่ผสมพันธุ์และออกไข่ปะปนออกมากับอุจจาระเป็นวัฎจักร

ตัวพยาธิอาจมีชีวิตอยู่ในร่างคนได้ประมาณ 5 ปีจึงจะตาย ตั้งแต่รับประทานอาหารที่มีไข่พยาธิเข้าไปจนเจริญเป็นตัวแก่ สามารถปล่อยไข่ปนกับอุจจาระกินเวลาประมาณ 90 วัน

พยาธิตัวแก่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่โดยเฉพาะส่วนซีคั่ม ยาธิตัวเมียจะออกไข่วันละ 3000-7000 ฟอง ไข่จะออกมากับอุจาระลงสู่พื้นดิน เมื่ออุณหภูมิและความชื้นพอเหมาะ ไข่จะเจริญเติบโตเป็นระยะ 2 เซลล์ และจะกลายเป็นตัวอ่อน( advanced cleavage stage) และจะกลายเป็นตัวอ่อนในระยะติดต่อ ใช้เวลาทั้งหมด 15-30 วัน  หลังจากที่คนรับประทานไข่เข้าไป ไข่จะแตกเป็นตัวอ่อนที่ลำไส้เล็ก และตัวอ่อนจะเจริญเติบโต และจะกลายเป็นตัวอ่อนที่ลำไส้ใหญ่ โดยใช้ส่วนหัวและลำตัวฝังที่ผนังลำไส้ใหญ่ ตัวแก่จะมีความยาวประมาณ 4 เซ็นติเมตร ตัวเมียจะเริ่มวางไข่หลังจากรับประทาน 60-70 วัน ตัวพยาธิจะมีอายุประมาณ 1 ปี

การติดต่อ ติดต่อโดยไข่พยาธิในระยะติดต่อเข้าสู่ร่างกายทางอาหาร

ระยะฟักตัว ประมาณ 7 – 21 วันในการที่ไข่จะฟักตัวบนพื้นดินจนมีตัวอ่อนอยู่ในไข่ หรือประมาณ 90 วันนับจากรับประทานอาหารที่มีไข่พยาธิเข้าไปเจริญเติบโตในร่างกายจนเป็น ตัวแก่สามารถปล่อยไข่ปะปนออกมากับอุจจาระ

ระยะติดต่อ ตลอดระยะเวลาที่มีพยาธิตัวแก่อยู่ในลำไส้

ความไวรับและความต้านทานโรค ทุกคนมีโอกาสเป็นพยาธินี้ได้หากได้รับไข่ในระยะติดต่อเข้าสู่ร่างกาย

อาการ

ผู้ป่วยด้วยโรคพยาธิแส้ม้าส่วนใหญ่จะไม่ค่อยมีอาการของโรค ยกเว้นแต่ในรายที่พยาธิ เป็นจำนวนมาก จะทำให้เกิดมีอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร และจะมีอาการซีด อ่อนเพลีย มึนงง เหนื่อยง่าย หรือโลหิตจาง เนื่องจากสูญเสียโลหิตให้กับพยาธิ มีผู้ศึกษาไว้ว่าพยาธิตัวหนึ่งสามารถดูดโลหิตถึงวันละ 0.15 มล.

อันตรายของโรค หนอนพยาธิอาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ในร่างกายคน ทำให้ผนังลำไส้ใหญ่อักเสบ มีอาการปวดท้อง บางครั้งถ่ายออกมาเป็นมูกเลือด

การตรวจหาเชื้อและวินิจฉัยโรค ตรวจอุจจาระด้วยกล้องจุลทรรศน์จะพบไข่พยาธิ

การรักษาและควบคุมป้องกันโรค เช่นเดียวกับที่กล่าวไว้ในเรื่องพยาธิไส้เดือน และพยาธิปากขอ สำหรับผู้ที่เป็นโรคพยาธิควรกินยาถ่ายพยาธิ เพื่อจะได้ไม่แพร่เชื้อติดต่อไปสู่ผู้อื่น

ยาที่ใช้สำหรับรักษาโรคพยาธิแส้ม้า ได้แก่

1.ไทอาเบนดาโซล   (Thiabendazole) ขนาด 25 มก./นน.ตัว 1 กก. สูงสุดให้ไม่เกิน 1.5 กรัม รับประทานวันละ 2 ครั้ง 2 วัน

2.หรือใช้ เฮกซิลเรซอคอล (Hexylresorciol) 0.2 % สวนทวารหนัก

3.สติลบาเซียม          ไอโอไดน์ (Stilbazium iobide)

4.ไพแรนทอล           พาโมเอท (Pyrantal Pamoate)

5.ยาถ่ายพยาธิที่มีสารประกอบพวก          เมเบนดาโซ (Mebendazole)

6.มะเกลือ      ขนาด 1 ผล/อายุ 1 ปี แต่ไม่เกิน 25 ผล โดยนำมาตำคั้นน้ำแล้วนำมาผสม กับหัวกะทิ ดื่มในตอนเช้า (ดูในเรื่อง พยาธิปากขอด้วย)

การวินิจฉัย

ตรวจอุจาระไข่และตัวแก่ในอุจาระ

              

            

 ไข่จะมี Plug ที่ขั้วทางปลายทั้งสองข้างมีเปลือกสีน้ำตาล

การป้องกัน

·         ควรถ่ายอุจาระลงส้วม

·         ไม่ควรรับประทานผักสดที่ล้างไม่สะอาด

·         ล้างมือก่อนรับประทานอาหาร

Protozoa

Trichomonas vaginalis

 ที่มา: http://www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/framepro.htm-Flagellates- Trichomonas vaginalis

อุบัติการและความสำคัญ

Trichomoniasis เป็นหนึ่งในโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่พบบ่อยที่สุดในโลก อุบัติการของโรคนี้แตกต่างกันโดยพบสูงในประเทศที่กำลังพัฒนาคือประมาณร้อยละ 50⁷⁵ นอกจากจะทำให้เกิดอาการที่สัมพันธ์กับการติดต่อโรคนี้แล้วยังทำให้เกิดการติดเชื้อ HIV ได้ง่ายขึ้น⁷⁶ ในสตรีตั้งครรภ์พบว่ามีความสัมพันธ์กับการแตกของถุงน้ำคร่ำก่อนกำหนด การคลอดก่อนกำหนด และทารกแรกเกิดน้ำหนักตัวน้อย   ซึ่งปัญหาเหล่านี้ทำให้เกิดภาระในการดูแลทางสาธารณสุข และใช้ค่าใช้จ่ายเป็นสูญเสียทางเศรษฐกิจเป็นอย่างมาก

สาเหตุ

Trichomoniasis เป็นโรคที่เกิดจากการติดเชื้อโปรโตซัว Trichomonas vaginalis ซึ่งรูปร่างลักษณะของโปรโตซัวชนิดจะมีลักษณะคล้ายผลสาลี่ มีหนวด 4 เส้น ขนาดใหญ่กว่าเม็ดเลือดขาวเล็กน้อยเมื่อส่องตรวจด้วยกล้องจุลทรรศน์ มีการเคลื่อนไหวเป็นกระตุกไปมา พบอยู่ในบริเวณ urogenital mucosa    เจริญเติบโตได้ดีใน pH 5-6     ขณะมีเพศสัมพันธ์การติดต่อจากเพศหญิงไปเพศชายพบร้อยละ 4-80   การติดต่อจากเพศชายไปเพศหญิงพบร้อยละ 66-100⁷⁵   Trichomonas vaginalis สามารถทนอยู่ในห้องน้ำเปียกได้นาน 90 นาที อยู่ในน้ำประปาที่อุณหภูมิ 35 องศาเซลเซียส ได้นาน 24 ชั่วโมง อยู่ในน้ำอสุจิหลั่งออกมาได้นาน 6 ชั่วโมง    อยู่ในตกขาวได้นาน 48 ชั่วโมง     อยู่บนที่นั่งส้วมได้นาน 45 นาที และอยู่บนผ้าเช็ดตัวเปียกได้นาน 24 ชั่วโมง⁷⁹    อย่างไรก็ตามการติดเชื้อนี้จะต้องอาศัยเชื้อจำนวนมากพอควร และเชื้อเข้าไปในบริเวณที่สามารถติดเชื้อได้ด้วย   ช่วงระยะของการแพร่เชื้อในผู้ติดเชื้อนานอย่างน้อย 35 วัน

อาการและอาการแสดง

ผู้ป่วยที่เป็น Trichomoniasis พบได้ตั้งแต่ไม่มีอาการซึ่งพบในสตรีร้อยละ 20-61   สำหรับในผู้ชายที่ติดเชื้อพบไม่มีอาการสูงกว่านี้ ⁷⁵    ในสตรีที่มีอาการจะพบมีตกขาวมาก สีเหลือง เขียวปนเทา มีกลิ่นและเป็นฟอง ร่วมกับมีอาการคันบริเวณปากช่องคลอดและในช่องคลอดอาจมีอาการปัสสาวะแสบขัด หรือเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์ จากการที่เชื้อเข้าไปใน paraurethral glands เมื่อทำการตรวจภายในจะพบตกขาวลักษณะดังกล่าว ผนังช่องคลอดมีการอักเสบเห็นเป็นสีแดง ในรายที่เป็นมากจะเห็นการอักเสบที่ปากมดลูกเป็นสีแดงจัดและมีจุดเลือดออกใต้ชั้นเยื่อบุ ดูจากภายนอกคล้ายผลสตอเบอรี่ บางครั้งเรียกว่า “strawberry cervix”

วงจรชีวิต

Trichomonas vaginalis อาศัยอยู่ในช่องคลอดส่วนล่างของสตรี และท่อปัสสาวะและต่อมลูกหมากในผู้ชาย (1)  มันแบ่งตัวแบบ binary fission (2) . พยาธิตัวนี้ไม่มีรูปแบบcyst form, ไม่สามารถอยู่นอกร่างกายได้ Trichomonas vaginalis ติดต่อโดยทางเพศสัมพันธุ์ จากคนสู่คนเท่านั้น (3)

Trichomonas vaginalis มีแต่ระยะ trophozoite เท่านั้น (ไม่มีระยะที่เป็น cyst) ขนาดยาว 7-23 mm เฉลี่ย13 mm กว้าง 5-12 mm เฉลี่ย 7 mm (ขนาดก็พอๆกับเม็ดเลือดขาว) มีเยื่อพัดโบกข้างตัว (undulating membrane) ช่วยในการเคลื่อนที่

การวินิจฉัย

การวินิจฉัย Trichomoniasis อาศัยอาการและอาการแสดงจากประวัติและการตรวจร่างกาย ร่วมกับการตรวจทางห้องปฏิบัติการได้แก่ การตรวจ wet smear จะพบมีความไวในการตรวจร้อยละ 60-70 ⁸⁰ โดยจะมองเห็นการเคลื่อนไหวของ Trichomonas vaginalis ชัดเจน   การตรวจด้วย 10 % KOH (Whiff test) หยดลงในตัวอย่างตกขาวในสไลด์ จะได้กลิ่นเหม็นคาวปลา (fishy odor)       การตรวจ Pap smear ก็สามารถตรวจพบเชื้อโดยมีความไวร้อยละ 80 ⁸¹     สำหรับการเพาะเชื้อนั้นมีความไวและจำเพาะสูงแต่มักไม่นิยมและมีความจำเป็นในการตรวจน้อย  โดย culture media ที่นิยมใช้ ได้แก่ cystine-peptone-liver-maltose หรือ CPLM media นอกจากนี้ในปัจจุบันยังมีการพัฒนาการตรวจ PCR และได้นำมาใช้ในการตรวจ Trichomoniasis ด้วย

การรักษา

ยาที่ใช้ในการรักษา Trichomoniasis ตาม CDC 2002 ⁸⁰  คือ  metronidazole ขนาดที่แนะนำได้แก่  2 กรัม รับประทานครั้งเดียวหรือ 500 มิลลิกรัมวันละ 2 ครั้ง รับประทานติดต่อกัน 7 วัน ประสิทธิภาพในการรักษาร้อยละ 90- 95  โดยแนะนำให้รักษาคู่นอนด้วย หากยาที่ใช้ในการรักษาล้มเหลว   แนะนำให้ใช้ยา metronidagole ขนาด 2 กรัม รับประทานวันละครั้ง ติดต่อกัน 3-5 วัน สำหรับในสตรีมีครรภ์การติดเชื้อนี้สัมพันธ์กับการเกิดน้ำเดินก่อนครบกำหนด การคลอดก่อนกำหนดและทารกน้ำหนักตัวน้อย   การรักษาสามารถใช้ยา metronidagole ในการรักษาได้โดยไม่พบว่ามีความสัมพันธ์กับความพิการของทารกแต่กำเนิด

การป้องกัน

การใช้ถุงยางอนามัยชนิด ลาเทก (Latex)อย่างถูกวิธีจะช่วยลดการแพร่ของเชื้อทริโคโมแนสได้ แต่ก็ไม่อาจป้องกันได้ร้อยเปอร์เซ็นต์ การงดมีเพศสัมพันธ์เป็นการป้องกันที่ได้ผลร้อยเปอร์เซ็นต์ อย่างไรก็ตาม การมีเพศสัมพันธ์ที่ยั่งยืนต่อกันนั้น ก็ช่วยลดความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ ทริโคโมแนสและโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์อื่นๆลงได้อย่างมาก

Virus

โรคอุจจาระร่วงเฉียบพลันจากเชื้อไวรัส จากเชื้อ Rotavirus

โรคลำไส้อักเสบจากการติดเชื้อไวรัส (Viral gastroenteritis) เป็นโรคที่พบประปรายหรือพบมีการระบาดในทารก เด็กเล็ก และผู้ใหญ่มีผลโดยตรงต่อทารกและเด็กเล็กในการทำให้เกิดอุจจาระร่วงซึ่งอาการอาจรุนแรงจนทำให้เกิดภาวะขาดน้ำและต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล อุจจาระร่วงจากเชื้อ Rotavirus

·         ลักษณะโรค : มีโรคที่เกิดขึ้นประปรายหรือตามฤดูกาลมักพบการอักเสบติดเชื้อของลำไส้ในทารกและเด็กเล็กที่มีอาการไข้และอาเจียนตามมาหลังจากมีการถ่ายอุจจาระเป็นน้ำ ซึ่งสัมพันธ์กับการเกิดภาวะขาดน้ำอย่างรุนแรง และทำให้เสียชีวิตได้ในกลุ่มที่มีอายุน้อย ผู้สัมผัสในครอบครัวที่เป็นผู้ใหญ่มักไม่ค่อยมีอาการป่วยเกิดขึ้น ส่วนใหญ่จะเป้นการติดเชื้อโดยไม่แสดงอาการ การติดเชื้อ rotavirus มีโอกาสพบในผู้ป่วยเด็กที่มีอาการป่วยทางคลีนิกแตกต่างกัน แต่มีการได้รับเชื้อไวรัสโดยบังเอิญจากในโรงพยาบาลเชื้อโรต้าไวรัสนี้นับเป็นสาเหตุสำคัญของการป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วงในเด็กแรกเกิด และทารกที่อยู่ในโรงพยาบาล ในผู้ป่วยบางราย การป่วยจาก rotavirus ไม่สามารถแยกได้จากการป่วยที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัสทางเดินอาหารอื่นๆ ถึงแม้อุจจาระร่วงมาก rotavirus นี้จะมีอาการรุนแรงกว่าและมักมีอาการไข้อาเจียนเกิดขึ้นได้มากกว่าอุจจาระร่วงเฉียบพบันที่มีสาเหตุจากเชื้ออื่นก็ตาม rotavirus จะถูกตรวจพบได้ในอุจจาระโดยวิธี EM, ELISA, LA และวิธีการตรวจทางอิมมูโนโดยใช้น้ำยาตรวจสำเร็จรูปการติดเชื้อ rotavirus ยังสามารถตรวจได้โดยวิธีการตรวจทางน้ำเหลือง แต่การวินิจฉัยโรคโดยทั่วไปมักจะใช้ผลจากการตรวจหาเชื้อในอุจจาระเป็นหลัก

·         การเกิดโรค : พบได้ทั้งในประเทศที่พัฒนาแล้วและประเทศที่กำลังพัฒนา เป้นสาเหตุของการป่วยถึง 1 ใน 3 ของผู้ป่วยที่เป็นทารกและเด้กเล็กที่มีอายุต่ำกว่า 5 ปี ที่มารักษาในโรงพยาบาล เด็กส่วนใหญ่จะป่วยได้ในช่วงอายุตั้งแต่ 1 เดือน ถึง 3 – 4 ปี เชื้อ rotavirus นี้ มักพบว่ามีความสัมพันธ์กับการทำให้เกิดโรคอุจจาระร่วงอย่างรุนแรงมากกว่าเชื้ออุจจาระร่วงตัวอื่น ในประเทสที่กำลังพัฒนาประมาณว่าจะมีผู้ป่วยที่ตายด้วยอุจจาระร่วงถึง 870,000 รายต่อปี ในประเทศที่มีภูมิอากาศอบอุ่นมักจะเกิดโรคนี้ในฤดูหนาวส่วนในประเทศเขตร้อนการเกิดโรคพบได้ตลอดปี (ในประเทศไทยพบมากในฤดูหนาว) การติดเชื้อในเด็กแรกเกิดพบได้บ่อยแต่มักไม่แสดงอาการ และการติดเชื้อในผู้ใหญ่มักไม่ปรากฏอาการเช่นกัน แต่อาจพบการระบาดของโรคในสถานพักฟื้นคนชรา rotavirus ยังเป็นสาเหตุของการเกิดอุจจาระร่วงในกลุ่มนักเดินทาง ในผู้ป่วยที่มีความพกพร่องของระบบภูมิคุ้มกัน(และผู้ป่วยโรคเอดส์) และพบได้ในกลุ่มผู้ปกครองเด็กที่ป่วยด้วยอุจจาระร่วงจาก rotavirus ตลอดจนในผู้สูงอายุและเด็กที่อยู่ในสถานดูแล

·         วิธีการแพร่เชื้อ : โดยการรัเอาเชื้อที่ปนออกมากับอุจจาระโดยการกินหรือหายใจเข้าไป ถึงแม้ว่า rotavirus จะไม่สามารถเจริญแพร่พันธุ์ได้ในระบบทางเดินหายใจ แต่เชื้ออาจถูกกลืนลงสู่ทางเดินอาหารไปพร้อมๆ กับเสมหะ หรือสารคัดหลั่งที่มาจากทางเดินหายใจ

·         ระยะฟักตัว : ประมาณ 24 -72 ชั่วโมง

·         ระยะติดต่อของโรค : เกิดได้ข่วงระยะที่มีอาการและตลอดระยะที่ยังมีการขับถ่ายเชื้อไวรัสออกมาเชื้อ rotavirus มักไม่สามารถตรวจพบได้หลังจากมีอาการจํบป่วยแล้วประมาณ 8 วัน (เคยมีรายงานในผู้ป่วยที่มีความพกพร่องของระบบภูมิคุ้มกัน ว่าสามารถขับถ่ายเชื้อไวรัสออกจากร่างกายได้นานกว่า 30 วัน) โดยทั่วไปผู้ป่วยจะมีอาการอยู่นานประมาณ 4-6 วัน

·         ความไวและความต้านทานต่อการรับเชื้อ : ผู้ที่มีความไวต่อการรับเชื้อมากที่สุดคือเด็กที่มีอายุระหว่าง 6 เดือน ถึง 2 ปี ในเด็กที่มีอายุ 3 ปี ส่วนใหญ่จะพบว่ามีภูมิคุ้มกันต่อ rotavirus แล้ว ในผู้ป่วยเด็กที่มีความพกพร่องของระบบภูมิคุ้มกัน จะมีโอกาสเสี่ยงต่อการป่วยด้วยอุจจาระร่วงจากเชื้อ rotavirus ได้นานกว่าเด็กปกติ

·         วิธีการควบคุมโรค

ก. มาตรการป้องกัน

o    ยังไม่มีการกำหนดมาตรการที่แน่ชัดเกี่ยวกับสุขอนามัยในการป้องกันการได้รับเชื้อจากอุจจาระโดยการกิน ซึ่งอาจจะไม่มีผลต่อการป้องกันการติดต่อโรคนี้ได้

o    ป้องกันทารกและเด็กเล็กไม่ให้สัมผัสกับผู้ที่ป่วยด้วยโรคอุจจาระร่วง ทั้งที่อยู่ในครอบครัว ในสถานรับเลี้ยงเด็ก หรือในโรงพยาบาล

o    ให้ภูมิคุ้มกันแบบ Passiva immunization โดยการกินอิมมูโนโกลบุสินเพื่อให้ภูมิคุ้มกันโรคแก่เด็กแรกเกิดที่มีน้ำหนักตัวต่ำกว่าเกณฑ์การให้นมแม่ยังไม่มีผลต่อการป้องกันการติดเชื้อแต่อาจช่วยลดความรุนแรงของโรค ขณะนี้ยังอยู่ระหว่างการศึกษาประสิทธิผลของวัคซีนโรต้าไวรัสชนิดกิน

ข. การควบคุมผู้ป่วย ผู้สัมผัส และสิ่งแวดล้อม

o    รายงานผู้ป่วยต่อเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่รับผิดชอบในท้องถิ่น

o    การแยกผู้ป่วย : การระวังป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหาร ผู้ดูแลเด็กทารกควรต้องมีการล้างมือบ่อยๆเป็นประจำ

o    การทำลายเชื้อ : มีการกำจัดอุจจาระเด็กที่ถูกสุขลักษณะให้น้ำเกลือทางหลอดเลือดจะใช้ในกรณีที่มีการขาดน้ำมาก หรือผู้ป่วยมีอาการอาเจียน